BRABANT – De provincie Brabant wil boeren onteigenen om klimaatdoelen te halen. Grond is nodig voor natuurherstel in vijf gebieden. Onteigening ligt politiek gevoelig.
Laatste stukjes grond blokkeren herstel
De provincie Brabant wil versneld werk maken van het realiseren van klimaatdoelen, natuurherstel en verbetering van de waterkwaliteit. Daarvoor is grond nodig in vijf gebieden. De meeste percelen zijn inmiddels in handen van de provincie, maar op enkele cruciale stukken na. Omdat onderhandelingen met de eigenaren niet tot resultaat leiden, kiest de provincie nu voor onteigening.
Onteigening als laatste middel
Volgens gedeputeerde Hagar Roijackers (GroenLinks) is de maatregel onvermijdelijk: “We realiseren ons heel goed dat dit mensen en hun bezit raakt, maar zonder deze grond stokt het herstel van natuur, water en bodem.” De provincie stelt dat alle andere opties zijn geprobeerd: grondruil, vrijwillige verkoop of het zelf invullen van natuurdoelen. Voor circa 55 boeren bleek dat niet voldoende.
Boeren krijgen volledige compensatie
De boeren die hun landbouwgrond gedwongen moeten afstaan, worden volgens de provincie volledig gecompenseerd. Niet alleen voor de grond zelf, maar ook voor inkomsten en rechten. Dit kan de provincie miljoenen euro’s kosten. Vaak gaan boeren alsnog akkoord zodra het onteigeningsproces begint, omdat de provincie dan meer dan alleen de marktwaarde mag bieden. In eerdere gevallen werd maar zelden echt dwang toegepast.
Vijf natuurgebieden in Brabant
De onteigening betreft landbouwgrond in vijf specifieke projecten: De Brand-Oost/Hengstven, Helvoirts Broek, Noordrand Midden, Westelijke Langstraat en Groote Beerze. In deze gebieden lopen al jarenlang projecten die vast dreigen te lopen zonder extra grond. De provincie wil hier snel aan de slag om natuur en klimaatdoelen te halen, en vergunningverlening – bijvoorbeeld voor woningbouw – weer mogelijk te maken.
Spanningen tussen provincie en Den Haag
De plannen van de provincie stuiten op kritiek vanuit Den Haag. Minister Femke Wiersma (BBB) is fel tegen onteigening van boeren. “Dat is mijn rode lijn,” zei ze woensdag in een Kamerdebat. Ze vindt dat alternatieven voor onteigening niet genoeg zijn onderzocht en dat zulke maatregelen onrecht doen aan generaties boeren die al jaren op dezelfde plek werken.
Meer projecten dreigen vast te lopen
Naast de vijf genoemde projecten staan er nog ongeveer twintig andere natuur- en klimaatprojecten in Brabant onder druk. Ook daar is grond nodig, en in sommige gevallen lijkt onteigening volgens de provincie de enige overgebleven optie. Als boeren geen bezwaar maken, kan de provincie al in 2026 starten met herstelwerkzaamheden. Gaan ze in beroep, dan kan het proces tot vijf jaar duren.